گلوکومتر که به آن دستگاه تست قند خون نیز می گویند، یک وسیله بسیار پرکاربرد در زمینه پزشکی است. با استفاده از این دستگاه می‌توان غلظت گلوکز خون را مورد بررسی قرار داد. متأسفانه هر سال تعداد بسیاری از افراد به بیماری دیابت مبتلا می شوند. احتیاج است که برای تعیین بیماری و همچنین درمان آن، قند خون افراد توسط آزمایش های دقیق مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
دستگاه تست قند خون چیست و چگونه کار می کند؟
همه افراد احتیاج دارند تا هر چند وقت یک‌بار قند خون خود را آزمایش کنند. این نیاز برای افراد دیابتی بسیار ضروری تر و جدی تر است. ساده ترین شیوه ای که به واسطه آن می توان میزان قند خون فرد را سنجید، استفاده از گلوکومتر یا دستگاه تست قند خون است. به واسطه ی این دستگاه می توانید به راحتی و در هر مکانی میزان قند خون خود را بسنجید.
نحوه استفاده از دستگاه
کاربرد این وسیله بسیار ساده است و به راحتی می توان از آن استفاده کرد. در هنگام خرید دستگاه تست قند خون، به همراه آن وسیله ای شبیه به خودکار، چند عدد سوزن و نوار کاغذی مخصوص به شما داده می‌شود. لازم است یکی از سوزن ها را درون وسیله ی خودکار مانند قرار دهید. سپس نوک یکی از انگشتان خود را به وسیله آن سوراخ کرده و نوار کاغذی را که در دستگاه قرار داده اید، به یک قطره خون آغشته کنید. در این هنگام گلوکومتر میزان قند خون را می سنجد و نتیجه بررسی را به شما نشان می دهد. پس از استفاده باید نوار کاغذی و سوزن را دور بیندازید.
کدام استاندارد گلوکومتر مناسب است؟
استاندارد ISO 15197 بهترین نوع ISO برای دستگاه تست قند خون است. اگر گلوکومتر دارای گواهینامه ی استاندارد ISO 15197:2015 و یا ISO 15197:2013 باشد، یعنی دستگاه از دقت تشخیص بالایی برخوردار است. پس در هنگام تهیه دستگاه تست قند خون، توجه کنید که دستگاه حداقل دارای یکی از این دو استاندارد باشد.
برای تعیین قند خون چه میزان خون نیاز است؟
دستگاه های تست قند خون به شکل‌های متفاوتی طراحی و تولید می‌شوند. میزان خون لازم برای تعیین قند خون در دستگاه‌های گلوکومتر با یکدیگر تفاوت دارد و لازم است که قبل از تهیه دستگاه این نکته را مورد توجه قرار دهید. دستگاه های جدید به حداقل 0.3 میکرولیتر خون نیاز دارند تا بتوانند میزان قند خون را تعیین کنند و این مقدار بسیار ناچیز است. پس می‌توانید برای انجام تست، میزان شدت دستگاه را کم کنید تا درد زیادی را احساس نشود. اما دستگاه های تست قند خون که به واسطه تکنولوژی قدیمی ساخته شده اند، حدوداً به ۳ میکرولیتر از خون شما احتیاج دارند که نسبت به نمونه های جدید، مقدار بسیار بیشتری است. نتیجتا باید هنگام انجام تست، شدت لانست را به میزان لازم زیاد کنید تا مقدار خون بیشتری از انگشتان خارج شود. قطعاً این کار درد بیشتری را ایجاد خواهد کرد.
برای استفاده از دستگاه چه مواردی را باید رعایت کرد؟
- قبل از اینکه به وسیله سوزن مخصوص انگشتتان را سوراخ کنید، حتماً دست های خود را به طور کامل بشویید و یا ضدعفونی کنید. زیرا اگر مقادیری از قند و یا مواد غذایی بر روی پوست انگشتتان باقی مانده باشد، نتیجه تست میزان قند خون شما را بسیار بیشتر از مقدار واقعی آن نمایش می دهد.
- به هیچ وجه بر روی نوار کاغذی بیش از مقدار لازم، خون نچکانید. مقدار خون نباید کم و یا زیاد باشد. بلکه باید به میزانی باشد که دستگاه بتواند میزان قندخون را اندازه‌گیری کند.
- هنگامی که قطره خون را بر روی نوار کاغذی قرار دادید، صبر کنید تا خون به طور کامل بر روی نوار قرار گیرد. سعی نکنید به وسیله انگشت این کار را انجام دهید.
- همواره قبل از استفاده از دستگاه تست قند خون، به تاریخ انقضای نوار کاغذی توجه کنید.
- در نوک انگشت گیرنده های عصبی بسیار زیادی وجود دارد و همین موضوع سبب می شود که در هنگام نمونه گیری، درد زیادی را تجربه کنید. برای کاهش این درد، می توانید نمونه گیری را از کنار انگشت انجام دهید و محل نمونه گیری را هر بار به شکل دورانی تغییر دهید.
- حتماً نوارهای کاغذی را در ظرف مخصوص و به دور از رطوبت نگه دارید. زیرا نوارهای کاغذی تست قند خون حساسیت زیادی نسبت به رطوبت دارند و ممکن است آسیب ببینند.
- پس از هر بار استفاده از گلوکومتر، سوزن و نوار کاغذی را از دستگاه خارج کرده و دور بیندازید.
- همواره برای قرار دادن نوار داخل دستگاه، آن را به صورت مستقیم وارد کنید و به هیچ وجه نوار را خم نکنید.
- بعد از قرار دادن نوار کاغذی در درون دستگاه، علامت قطره خون بر روی صفحه به نمایش در می آید. در این هنگام می توانید دست خود را سوراخ کرده و قطره خون را بر روی نوار قرار دهید.
- کثیف بودن دستگاه تست قند خون می تواند نتیجه تست را با مشکل روبرو کند.
نحوه کارکرد گلوکومتر
دستگاه تست قند خون برای سنجش قند موجود در خون، از دو روش الکتروشیمیایی و فتومتری استفاده می کند. در ادامه به بررسی این دو روش می پردازیم.
فتومتری
در این روش آنزیم‌هایی بر روی نوار تست قند خون وجود دارد و در دستگاه از یک منبع نور استفاده شده است. هنگامی که خون بر روی نوار کاغذی قرار می گیرد، به وسیله واکنش های آنزیمی، گلوکز موجود در خون ماده رنگی تولید می کند. منبع نور درون دستگاه نیز نوری را با طول موج مشخص به نوار کاغذی می تاباند و در این هنگام نور به واسطه ماده رنگی جذب می شود.
هرچقدر که میزان گلوکز خون بیشتر باشد، ماده رنگی بیشتری تولید می شود و به تبع آن، میزان جذب نور نیز افزایش پیدا می کند. دستگاه تست قند خون میزان نور منعکس شده را بررسی می‌کند و هر چقدر که مقدار نور کمتر باشد، یعنی قند خون بالاتر است.
الکتروشیمیایی
روش الکتروشیمیایی در برخی مراحل با فتومتری تفاوت دارد. در این روش، بر روی نوار کاغذی یک آنزیم وجود دارد. گلوکز خون با آنزیم واکنش داده و الکترون تولید می شود. هرچقدر میزان گلوکز خون بیشتر باشد، الکترون بیشتری نیز تولید می شود.